Xã hội đang cản trở tính tự giác của giới trẻ

(GDVN) -GDVN

Ý thức tự giác của lớp trẻ được hình thành từ sự tiếp thu kết quả giáo dục của gia đình nhà trường kết hợp với bản tính và năng lực cá nhân riêng có của mỗi người. Nhưng vai trò của môi trường, của xã hội không phải không có tác dụng to lớn cả về mặt tích cực lẫn hạn chế. 

“Thời thế có thể tạo nên anh hùng” nhưng cũng có thể “lôi tuột” mọi người vào những ngõ khuất. Vậy xã hội chúng ta hiện nay đang đưa thế hệ trẻ Việt Nam đến “đài vinh quang, sánh vai với các cường quốc năm châu” như thế nào và cũng đang góp phầncản trở sự tự giác của giới trẻ ra sao?

Báo điện tử Giáo dục Việt Nam nhận được bài viết của TS. Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội tâm lý giáo dục học Hà Nội về nội dung trên, với góc nhìn từ tâm lý học và xã hội học có thể thấy hiện tượng trên được xét ở nhiều góc độ.  

Bài viết nguyên văn của TS. Nguyễn Tùng Lâm về những điều mà xã hội đang vô tình hay hữu ý cản trở sự tự giác của giới trẻ ngày nay, chúng tôi xin phép đăng tải bài viết này như một lời cảnh báo trước thực trạng trên. 

Giới trẻ chưa được xã hội tôn trọng thực sự 

Công tác quản lý xã hội của Việt Nam tuy có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn nhiều bất cập, nhiều hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp nên các biểu hiện tiêu cực của xã hội luôn có mảnh đất bùng phát dễ làm cho “người ngay thẳng thường thua thiệt”.

An toàn thực phẩm thường xuyên đe dọa người dân, hàng giả, hàng nhái tràn lan, siêu thị nơi người dân đặt niềm tin cũng tràn lan hàng giả, phân bón giả làm thiệt hại mùa màng, khốn khổ bao người nông dân, các công trình xây dựng bị bớt xén, kém chất lượng…

TS. Nguyễn Tùng Lâm -Chủ tịch Hội tâm lý giáo dục học Hà Nội. Ảnh Nguyễn Khánh

Trong một môi trường sản xuất, kinh doanh và hành chính công quyền như vậy, giới trẻ mới lao vào lập thân lập nghiệp sao không chịu ảnh hưởng. Khoa học quản lý ở từng doanh nghiệp, người ta chịu học tập, có nhiều cải tiến không thua kém các nước nhưng khoa học quản lý xã hội, quản lý liên ngành, quản lý hành chính của các cơ quan nhà nước để quản lý xã hội chúng ta chưa chịu học hỏi, nghiên cứu và cải tiến để công tác quản lý xã hội đi vào nề nếp, hiệu quả, tạo ra những an lành cho mỗi người dân.

Quản lý xã hội bằng bộ máy quản lý của các ngành, các cấp đã yếu, chúng ta lại chưa biết quản lý song song cả hai mặt cả pháp luật và đạo đức xã hội.

Chúng ta phải biết vận dụng cả sức mạnh của pháp luật cũng như đạo đức xã hội để quản lý xã hội. Tóm lại chúng ta nhiều khi lại để những mặt tiêu cực của đạo đức xã hội lấn át.

Và việc thực thi pháp luật của chúng ta chưa nghiêm, chúng ta chưa lấy việc thực thi pháp luật để duy trì trật tự xã hội, làm cơ sở xã hội phát triển. Chúng ta để những chuyện “ngang tắt dễ phát triển”. Với môi trường xã hội như vậy thì tài năng, sự trung thực hoặc khuynh hướng tích cực của giới trẻ chỉ có thể phát huy được khi họ thật sự có bản lĩnh, có tài năng hoặc phải có người tài năng, bản lĩnh dẫn dắt giúp đỡ mới có cơ hội phát triển. 

Điều nữa, giới trẻ chưa được xã hội thật sự tôn trọng, tin tưởng, khích lệ. Giới trẻ khi chưa đủ kinh nghiệm, bản lĩnh thường chưa mạnh dạn nên không được những người đi trước tạo điều kiện, tin tưởng giao việc họ sẽ khó có dịp được thử thách, được học tập và phát huy hết khả năng của mình tất nhiên căn bệnh rụt rè, thiếu tự tin và không mạnh dạn sẽ đến một cách tự nhiên với lớp trẻ. Nếu thiếu tự tin giới trẻ sẽ không thể chủ động sáng tạo.

Hiện nay Trung Ương Đoàn đang có nhiều phong trào như thanh niên tình nguyện, hoặc những công trình thanh niên là cách làm hay, tạo môi trường để giới trẻ được thử thách, được khẳng định và được chủ động sáng tạo cống hiến.

Những tấm gương  thanh niên chủ động sáng tạo. Trung ương Đoàn biểu dương trong dịp 26.3 cần được nhân rộng. Chỉ khi nào được tôn trọng, tin tưởng, khích lệ giới trẻ mới tự giác chủ động, sáng tạo được và nếu có thất bại, có sai sót với lớp trẻ cũng là bình thường tạo điều kiện lớp trẻ ngã đâu, đứng dậy ở đấy. Thất bại phải được coi là những bài học quý để giới trẻ trưởng thành.

“Bệnh thành tích” hủy hoại tính tự giác

“Bệnh thành tích” của xã hội hiện nay cũng là một cản trở đến sự tự giác của giới trẻ? 

Phong trào thi đua yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đã phát huy hiệu quả đã động viên sức người, sức của cho sự nghiệp giải phóng dân tộc nhưng trong điều kiện hiện nay nhiều mặt tiêu cực xã hội tác động, “bệnh thành tích” ra đời dễ tác động tính trung thực của lớp trẻ, tạo gương xấu cho lớp trẻ lôi kéo lớp trẻ vào những thành tích ảo không chỉ tác hại đến nếp sống trung thực, tự giác mà quan trọng không tạo lớp trẻ có khả năng, có năng lực thật, có nghị lực vượt qua những khó khăn.

Từ thiếu năng lực sẽ dẫn đến mất niềm tin, mất tự tin. Mất khả năng này lớp trẻ không thể tiến xa, không thể nảy sinh những việc làm tự giác theo hoài bão ước mơ của mình.

Đặc biệt “bệnh thành tích” trong các nhà trường hiện nay cũng dễ lấy đi của lớp trẻ nhiều phẩm chất và năng lực để lớp trẻ của chúng ta là người tự tin có bản lĩnh đủ năng lực để chủ động sáng tạo, có lẽ nhà trường cũng nên bỏ kiểu thi đua chạy theo thành tích ảo và bỏ luôn cả nhiều khẩu hiệu trống rỗng. 

Xã hội chúng ta chưa chú trọng áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ để cải tiến nâng cao chất lượng công việc của mỗi đơn vị. Lớp trẻ là những người mới tiếp thu kiến thức còn nhiệt tình, có sức khỏe nếu mỗi đơn vị coi việc đưa lớp trẻ vào những công việc cải tiến kỹ thuật, hướng dẫn lớp trẻ vận dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào công việc của mình chắc chắn lớp trẻ không chỉ có thêm kiến thức, thêm tự tin và tạo động lực thi đua sáng tạo cho lớp trẻ là điều quan trọng.

Việc chúng ta thay đổi quan điểm, cách nhìn sẽ tạo cho lớp trẻ được chủ động, tích cực, sáng tạo theo đúng khả năng của mình.

Tóm lại sự tự giác, chủ động, tích cực của giới trẻ là do năng lực, bản lĩnh và những hoài bão ước mơ của tuổi trẻ mỗi người sẽ có vai trò quyết định nhưng nó sẽ chỉ nảy sinh trong quá trình dấn thân, trải nghiệm cuộc sống của giới trẻ nhưng những mặt trái của xã hội cũng là những cản trở, lớp trẻ cần ý thức nhận biết để tự vượt qua, khẳng định mình, tích cực tham gia cống hiến cho xã hội.

Công nhân rơi nước mắt vì con không có trường học

Dù luôn lo lắng bất an nhưng vì khó khăn nên hàng nghìn công nhân phải bấm bụng gửi con vào nhà trẻ tự phát trong khi việc xây dựng trường trong các khu công nghiệp chưa thể thực hiện.

• 'Nhắm mắt' gửi con vào nhà trẻ không phép

"Mỗi ngày khi đưa con tới điểm giữ trẻ, tôi không khỏi nơm nớp lo sợ. Tôi không biết con mình có được ăn đúng bữa và đủ chất không, có bị nôn ói và bị cô giáo đánh không, có ốm đau gì không... Nhiều khi đón con từ nhà trẻ về thấy bị trầy xước, thâm tím lòng tôi thắt lại nhưng tôi vẫn phải bấm bụng gửi con vì không còn cách nào khác", công nhân Trần Thị Hoa đã bật khóc tại buổi Hội thảo về việc xây trường cho con em công nhân trong các khu công nghiệp, khu chế xuất (KCN, KCX) diễn ra chiều 4/4.

Chị Hoa cho biết, hai vợ chồng từ Nghệ An vào TP HCM làm công nhân, mỗi tháng thu nhập được 8 triệu. Trong đó, tiền thuê nhà trọ và tiền gửi con đã hết hơn 3 triệu. Vật giá leo thang ăn uống chắt bóp cũng hết hơn 2 triệu, lại phải gửi về quê phụ giúp gia đình nên nhiều khi chị không còn tiền mua sữa cho con. Do không có hộ khẩu, KT3 nên vợ chồng chị không thể gửi con vào trường công, còn tại những trường ngoài công lập có chất lượng thì mức học phí quá cao. Thế nên họ buộc phải giap con cho bảo mẫu gần nhà với giá 1,2-1,5 triệu/tháng.

Những lớp học ở các trường quốc tế, ngoài công lập không phải dành cho con em công nhân. Ảnh: Nguyễn Loan

Khám phá nghề nghiệp phù hợp qua tính cách

“Ai cũng là thiên tài. Nhưng nếu ta đánh giá một con cá dựa trên khả năng leo cây của nó thì
  con cá đó sẽ sống hết cả cuộc đời mà nghĩ rằng nó rất đần độn” - Albert Einstei

Theo một khảo sát gần đây của Viện nghiên cứu Giáo dục (Chọn nghề cho tương lai - NXB Dân trí năm 2013), 83% học sinh, sinh viên chưa định hướng được nghề nghiệp tương lai. Con số này phản ánh một thực trạng phổ biến của bạn trẻ hiện nay khi chọn nghề nghiệp là chọn nghề như mong muốn của bố mẹ, hoặc theo xu hướng “ngành nóng” của xã hội, bỏ quên việc khám phá và tìm hiểu bản thân.

Các bài tập trắc nghiệm tính cách và hướng nghiệp là một công vụ hữu ích, giúp khám phá các tuýp người nổi trội nhất đang tiềm ẩn trong mỗi người, từ đó định hướng được nghề nghiệp phù hợp. Tuy nhiên, việc đọc kết quả trắc nghiệm này cần có sự hỗ trợ của phụ huynh và các chuyên gia nhằm, giúp các bạn lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với tính cách của bản thân và điều kiện thực tế.

Giảng viên BUV và học sinh PTTH Trần Phú (Hà Nội) trong ngày hội tư vấn hướng nghiệp.

Facebook là một trang mạng ảo. Chúng ta không nên “sống” trên thế giới ảo quá nhiều,

Trường học, gia đình, công ty, công sở có thể khóa trang Facebook vào những giờ nhất định nhằm hạn chế  lạm dụng Facebook …

Ngày nay Internet trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống cũng như đối với công việc của hầu hết mọi người. Cùng với sự phát triển của Internet, các trang mạng xã hội (social networks) ra đời như Yahoo, Twitter, Facebook… đem lại nhiều lợi ích, nhưng cũng gây ra nhiều tác hại cho cuộc sống của người sử dụng.

Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, Facebook được xem là một trong những trang mạng được nhiều người sử dụng nhất, đặc biệt là giới trẻ. Facebook đã đem lại một giá trị to lớn, chẳng hạn như, nó là một công cụ kết nối mọi người rất tiện lợi và miễn phí hay để chúng ta tìm kiếm những người bạn cũ, cũng như chia sẻ các thông tin về cuộc sống, công việc.

Ngoài ra, người sử dụng Facebook có thể tạo ra các nhóm, trang riêng để chia sẻ, trao đổi những vấn đề về học tập, công việc, cuộc sống với những người trong nhóm…sinh viên có thể sử dụng Facebook cho việc học nhóm, thông tin bài tập về nhà, hạn nộp bài kiểm tra…

Hơn nữa, Facebook tạo ra một môi trường để mọi người thảo luận, bàn luận, đưa ra các ý kiến về các vấn đề xảy ra trong xã hội. Từ đó, có thể giúp người sử dụng cập nhật các thông tin một cách nhanh chóng, hiệu quả hơn.

Chiến lược dạy con thế kỷ 21

Theo ông Adam Khoo, tư duy quyết định 70% mức độ thành công của mỗi người, 30% còn lại phụ thuộc vào kỹ năng. 

Ngày 23/3, Tập đoàn giáo dục Adam Khoo Education đã tổ chức thành công cuộc hội thảo "Chiến lược dạy con thế kỷ 21". Chương trình đã thu hút hơn 2.000 người tham dự với mong muốn có được một phương pháp giáo dục tốt, khoa học hiện đại để phát triển tương lai cho con em của mình. 

Niềm tin "tất cả trẻ em đều tài giỏi" đã được diễn giả Adam Khoo chia sẻ tại chương trình với những cách thức giảng dạy ấn tượng, mới mẻ, mang đến cho người xem những bài học, trải nghiệm thú vị. Sức mạnh ngôn từ sẽ tạo lập trình tư duy ngay từ nhỏ cho trẻ, vì vậy, phụ huynh cần tạo cho trẻ động lực để phát triển ngay từ bé như: "Cha mẹ tin con sẽ trở thành một người tốt".

Hội thảo "Chiến lược dạy con thế kỷ 21" đã thu hút hơn 2.000 người tham dự với mong muốn có được một phương pháp giáo dục tốt, khoa học hiện đại để phát triển tương lai cho con em của mình.

Khi sinh viên sư phạm không còn giữ được "bản sắc"

GIÁO DỤC

Không còn dịu dàng, thanh lịch, kín đáo như những gì người ta thường quan niệm về ngành sư phạm, ngày nay, hình ảnh của những sinh viên sư phạm đang ngày càng vượt ra khỏi những gì trước đây được coi là chuẩn mực.

“Sinh viên sư phạm đang tân tiến quá mức”

Đó là ý kiến đánh giá của một người thầy có thâm niên giảng dạy hơn 20 năm trong một trường Đại học tại Hà Nội. Theo lời kể của thầy, trước đây chỉ tầm 4-5 năm, vẫn không ai phải bàn cãi về chuyện ăn mặc, nói năng, cư xử của sinh viên ngành sư phạm. Nhưng chỉ trong vài năm trở lại đây, với sự phát triển của ngành kinh tế cùng với điều kiện sống ngày càng được nâng cao, sinh viên sư phạm dường như đang có nhiều "cơ hội" xa rời với bản chất vốn có của mình.

Người ta thường nghĩ, sinh viên sư phạm là phải ăn mặc kín đáo, lịch sự, nói năng lễ phép, cư xử đúng mực…, vì có như vậy thì mới có thể thực hiện sự nghiệp cao cả: trồng người. Tuy không phải là tất cả, nhưng những gì mà một bộ phận sinh viên sư phạm ngày nay thể hiện đã khiến không ít người thất vọng.

Những buổi học trên trường, họ biến giảng đường thành sàn diễn thời trang khi diện đến những bộ quần áo cầu kỳ, diêm dúa, chưa kể những mốt quần áo “hở trên, hở dưới”, thiếu vải trầm trọng, mỏng đến có thể nhìn xuyên thấu khiến cho người khác không khỏi nhức mắt.

Một nam sinh viên phải thốt lên: “Thật không thể tin được sinh viên sư phạm lại “ăn chơi” đến mức này. Thực sự nhiều hôm thấy một số bạn nữ cùng lớp ăn mặc sexy quá mức, mình cũng cảm thấy xấu hổ. Không biết vô tình hay hữu ý, nhưng các bạn ấy đang dần làm xấu đi hình ảnh vốn tốt đẹp của những sinh viên ngành sư phạm nói chung”.

Những hình ảnh hở hang, phản cảm của sinh viên trên giảng đường - (Ảnh minh họa).

72.000 cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp

GIÁO DỤC






Theo bản tin cập nhật thị trường lao động quý I-2014 do Bộ LĐ-TB&XH cùng Tổng cục Thống kê công bố ngày 21-3, quý IV-2013, cả nước có 900.000 người thất nghiệp, tăng 48.000 người so với cùng kỳ năm 2012.

Đặc biệt, tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm có trình độ cao đẳng cao gấp 4 lần, nhóm trình độ đại học trở lên cao gấp 3 lần tỷ lệ đối tượng thất nghiệp khác.

"Phương Tây, một giấc mơ hời hợt"

Giáo dục

Tiến sĩ người Áo gốc Việt: "Phương Tây, một giấc mơ hời hợt"

 "Tôi ưa thích một tương lai bất ngờ, khó đoán định và không muốn một lộ trình được vạch ra rõ ràng"

Nếu đã sống ở nhiều quốc gia khác nhau, chúng ta sẽ thấy không có nơi nào hoàn hảo cả. Xã hội nào cũng có có cái hay và cái dở, nhưng chắc chắn không có nơi nào lung linh như “thiên đường”. Chẳng hạn, ở phương Tây, “chừng nào lệnh chuyển tiền tự động của bạn vẫn hoạt động, thì không ai quan tâm bạn sống hay chết” - tiến sĩ Đặng Hoàng Giang - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES) nói về “giấc mơ phương Tây” của người Việt.
Bất ổn mà thú vị
Là một tiến sĩ kinh tế người Áo gốc Việt, ông đã có một cuộc sống có thể nói là giấc mơ với rất nhiều người tại một quốc gia phát triển hàng đầu Châu Âu. Vì sao ông quyết định về nước?
- Mỗi người có một giấc mơ khác nhau. Người thì mong có một công việc ổn định, thu nhập cao, người lại chỉ muốn leo được lên đỉnh Everest – nóc nhà thế giới. Tôi muốn có một môi trường mới mẻ, gặp được những người thú vị, làm được nhiều điều khác nhau. Tôi ưa thích một tương lai bất ngờ, khó đoán định và không muốn một lộ trình được vạch ra rõ ràng…

GIÁO DỤC ››

Học sinh Việt Nam đứng 'top 5' về học thêm

 - Khi mổ xẻ sâu hơn dữ liệu từ PISA, Bộ GD-ĐT nhận thấy học sinh Việt Nam xếp thứ 5/68 về đầu tư thời gian học thêm, 67/68 về khả năng linh hoạt trong giải quyết vấn đề. Bên cạnh đó, những chỉ số khác cũng đã được công bố trong sáng nay, 27/2.

Một câu chuyện của niềm tin

'Ngoại soi" giáo dục

PISA: Những con số...buồn cười hoặc đau lòng

Bà Lê Thị Mỹ Hà, giám đốc quốc gia PISA Việt Nam, cho biết, theo thông tin của OECD (Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế) có 65 nước tham gia.

OECD chuyển về cho Việt Nam thiếu mất dữ liệu của 1 quốc gia, nhưng lại thêm dữ liệu của Cộng hòa Sip, 3 bang của Mỹ, 1 bang của Nga.

Vì vậy sẽ có 68 đơn vị trong bảng xếp hạng chứ không phải là 65 như ban đầu. Nhưng điều này không ảnh hưởng tới xếp hạng của Việt Nam trong các lĩnh vực khảo sát.